Hồng Hạc dáng vẻ xộc xệch vì đã quỳ suốt ba ngày nay, tóc tai rối bù còn gương mặt thì thất thần như kẻ sắp chết. Nàng biết Nguyên phi không màng gì đến lễ nghi nhưng hiện tại nàng như con phượng hoàng gãy cánh thì còn ai tôn trọng mình. Quanh đi quẩn lại, tiền triều chỉ có mỗi thái sư Lý Đạo Thành là còn chút tình nghĩa còn hậu cung thì Ỷ Lan có tiếng nói. Uy nghiêm danh dự nhà họ Dương, người đành đặt xuống chân, mặt dày đến cầu cạnh nàng ta.
“Ôi, nương nương sao lại ra nông nỗi này? Có chuyện gì với người chăng?”
Cung nữ đỡ Hồng Hạc ngồi xuống ghế, nàng cũng chẳng vòng vo nữa mà đi thẳng vào vấn đề.
“Ỷ Lan, chắc em cũng biết em trai ta mang trọng tội, họa này tru di cả dòng tộc. Tuy bệ hạ không trách phạt ta, nhưng Dương gia không ai còn mạng. Ta lại có lòng tin em ta bị người khác hãm hại, mong em hãy giúp ta, nói một tiếng với bệ hạ, truy xét lại vụ án này.”
Ỷ Lan nghe đến đây, đưa tay đặt lên ngực mình, xuýt xoa.
“Thần thiếp không phải là không nghe chuyện này. Thần thiếp còn biết thái sư Lý Đạo Thành cũng đã tìm gặp bệ hạ nói giúp nhưng bị ngài trách phạt. Nương nương xem, đến cả Lý Đạo Thành là người bệ hạ tín cẩn như vậy nhưng vẫn không nói được, thần thiếp chỉ là một Nguyên phi thân cô thế cô, bụng mang dạ chửa, nếu lỡ làm bệ hạ phật lòng thì mẹ con thiếp biết gánh thế nào đây?”
Hồng Hạc biết Ỷ Lan cố tình làm khó, không màng thể diện nữa, quỳ xuống trước mặt Ỷ Lan, nước mắt lưng tròng.
“Ỷ Lan, xem như là ta cầu xin em. Chỉ cần hoàng thượng truy xét lại hoặc giả họ Dương bị lưu đày thôi cũng được. Số ta bạc phần không sinh được con trai, cả nhà họ Dương giờ đây chỉ có mỗi con trai của anh cả ta lo hương khói. Nếu nó chết đi thì dòng dõi nhà họ Dương bao đời nay tuyệt tự rồi.”
“Bây đâu, đỡ hoàng hậu dậy!” Ỷ Lan lúc này mới ngồi thẳng dậy, khẽ cau mày vì đột ngột đổi thế khiến bụng có chút đau.
“Nương nương, người đường đường là quốc mẫu mà lại quỳ trước mặt thần thiếp, nhỡ có ai không hiểu sự tình, đồn đại ra ngoài thì thiếp biết giải thích làm sao. Người đứng dậy đi, cái lạy của người thiếp không nhận được, chuyện của dòng họ Dương người, thiếp cũng lực bất tòng tâm!”
“Không! Ỷ Lan!” Hoàng hậu vùng khỏi tay cung nữ, lại đến quỳ rồi dập đầu trước Nguyên phi: “Ta biết chỉ cần em mở miệng, bệ hạ sẽ cân nhắc việc này. Em là mẹ ruột của thái tử, hiện tại còn đang mang long thai, chắc chắn bệ hạ sẽ để tâm lời nói của em. Từ lúc em vào cung ta chưa đối xử tệ bạc với em ngày nào, mong em hãy nghĩ đến tình này mà giúp ta một lần. Dù thành hay bại thì cả đời này, cả kiếp sau ta cũng nguyện mang ơn em, có làm trâu bò để trả ta cũng cam lòng.”
Ỷ Lan cười như không cười, để mặc cho Hồng Hạc dập đầu như thế. Cho đến khi phụng thể sắp không chịu nỗi nữa, cung nữ của hoàng hậu phải dìu người đứng dậy, chuẩn bị rời khỏi cung Du Thiền.
Sau lưng Hồng Hạc, tiếng Ỷ Lan vang lên.
“Nương nương nói phải, đúng là từ lúc thần thiếp nhập cung người chưa bạc đãi bao giờ. Lễ nghi trong cung cũng là người chỉ dạy. Những phi tần khác kiếm chuyện, cũng là người đứng ra bênh vực thiếp. Thiếp thừa hiểu những chuyện đó người làm chẳng qua là vì danh nghĩa hoàng hậu chứ chẳng phải thương yêu, nhưng có người đã dạy thiếp mang ơn thì phải trả ơn. Lần này thiếp sẽ đến xin bệ hạ truy xét lại chuyện của họ Dương. Tuy nhiên, có được hay không thần thiếp không dám cam đoan.”
Dương Hồng Hạc nghe xong, quay người lại, nước mắt lăn dài trên má, cúi đầu cảm ơn.
Thật sự Ỷ Lan làm đúng lời hứa, mang bụng bầu đến gặp Lý Nhật Tôn. Không ai biết Ỷ Lan nói gì, nhưng sáng hôm sau Nhật Tôn đã cho người điều tra lại. Tuy lần này em trai hoàng hậu cũng không thoát tội, nhưng chỉ chém đầu cả gia đình. Dương tể tướng cùng con trai cả bị cách chức, đày đến châu Nghệ An làm thường dân, con cái ba đời sau cũng không được làm quan.
*
* *
Đô úy Ngô Thường Kiệt sau buổi thiết triều, mượn cớ dâng sâm Cao Ly tìm gặp Ỷ Lan. Lúc này Ỷ Lan đã gần sinh, đi đứng có phần khó khăn. Cung nữ đỡ nàng đến ngồi trong đình rồi được lệnh lui xuống, Ỷ Lan gật đầu với Thường Kiệt, đôi mắt hiền hòa chẳng khác lúc mới nhập cung.
“Chú thắc mắc tại sao tôi lại xin cho Dương gia phải không?”
Thường Kiệt nhún vai.
“Thần không thắc mắc, cũng không can dự việc của nương nương. Lần này đến để tặng ít đặc sản của Cao Ly, sẵn tiện báo cho nương nương hay có thể vài tháng nữa Nguyễn Sùng sẽ vào hoàng cung thăm bệ hạ.”
Thường Kiệt rời khỏi, Ỷ Lan nhìn theo bóng lưng người. Chú ấy trước nay luôn giúp đỡ Ỷ Lan mà không dò hỏi nguyên nhân. Giống như năm ấy, nàng đã cầu xin Thường Kiệt tạo cơ hội để mình được gặp vua. Nếu không có sự tính toán của Thường Kiệt, một mình Ỷ Lan chưa chắc có thể đạt được mục đích như bây giờ. Ngay cả lúc nhập cung khi chỉ là một dân nữ, Ỷ Lan cũng không ngần ngại điều gì, vì cô tin rằng, phía sau lưng, Thường Kiệt sẽ luôn hậu thuẫn. Ngoài ra, còn có Nguyễn Sùng…
Thường Kiệt rời đi thì Hồng Hạc đến, phá tan cảm xúc của Ỷ Lan. Con chim phụng ngày nào cao sang quyền quý là vậy, hôm nay lại tiều tụy đến mức không thể nhận ra.
“Ỷ Lan, ta đến đây để cảm ơn em. Như những gì ta đã nói, em muốn ta đền đáp như thế nào, ta cũng vui lòng.”
Đến lúc này Ỷ Lan cũng không muốn nhìn thấy Dương Hồng Hạc nữa, lệnh cho cung nữ dìu mình rời khỏi vườn Quỳnh Lâm. Trước khi đi, không quên buông lại một câu.
“Đền đáp thế nào thì lần gặp tiếp theo thiếp sẽ nói cho nương nương nghe. Người xưa có câu gieo nhân nào gặt quả nấy. Phía trước vẫn còn dài, nương nương hãy cố xem những gì đến với mình.”
Dương Hồng Hạc ngạc nhiên nhìn Ỷ Lan, người đang đứng trước mặt có lúc lạ lúc quen, giờ đây lại khác vô cùng…
*
* *
Mùa đông năm Thần Vũ thứ ba (1071), Nhật Tôn bệnh nặng, cơ thể yếu đến mức không thể rời khỏi giường, việc triều chính giao cho Ỷ Lan, Thường Kiệt và Đạo Thành lo liệu. Thời gian này chỉ có thái y mới được ra vào điện Hội Tiên, còn những người khác ngài đều từ chối gặp.
Thuốc bổ do Hồng Hạc hay Ỷ Lan dâng lên, Nhật Tôn cũng không màng động đến. Có hôm, Ỷ Lan một tay dắt theo Càn Đức, một tay bế Càn Tín xin gặp, Tôn cũng chẳng đoái hoài. Những khi ấy, chỉ có thái giám Từ Viên đứng ngoài giải thích: “Bẩm, hoàng thượng thực sự không khỏe, người khó có thể gặp được ai.”
Trong số những người hay đến xin gặp đức vua, chỉ có Ngọc Kiều là kiên trì nhất. Từ lúc Nhật Tôn đổ bệnh, công chúa không màng việc học hành, mặc cho mẹ Ỷ Lan có trách, hằng ngày ngồi trong đình ở vườn Thượng Lâm nhìn về cánh cửa luôn đóng kín phía điện Hội Tiên.
Người ta thường bảo ơn sinh thành chẳng bằng ơn dưỡng dục, câu nói này thật sự đúng với Ngọc Kiều. Từ lúc vào cung, được Nhật Tôn hết lòng yêu thương dạy bảo, Ngọc Kiều quấn quýt phụ hoàng không rời. Cầm, họa, Phật pháp… bất kể là gì phụ hoàng thích, Ngọc Kiều cũng không ngại học hỏi, miễn sao có thể làm người vui lòng. Ngày thường phụ hoàng trông rất uy nghiêm, giờ đây lại nằm một chỗ, Ngọc Kiều có thể tưởng tượng phụ hoàng khó chịu đến nhường nào.
Nhiều đêm, có những giấc mơ khiến Ngọc Kiều khóc ướt đẫm gối nằm, cảm giác mùa đông năm xưa ùa về, lúc cha ruột là Phụng Càn vương qua đời, bỏ lại mình bơ vơ. Đôi khi Ngọc Kiều suy nghĩ, nếu chẳng may phụ hoàng không vượt qua được, công chúa sẽ xin mẹ Ỷ Lan, được chôn cùng phụ hoàng.
Sự kiên nhẫn của Ngọc Kiều cuối cùng Nhật Tôn cũng đón nhận. Đêm giao thừa khi thấy công chúa vẫn ngồi lại vườn Thượng Lâm, thái giám Từ Viên cầm lòng không nổi, vào bẩm báo với đức vua và công chúa được vào trong thăm phụ hoàng. Nhìn hoàng thượng ngày nào còn oai phong lẫm liệt, nay nhợt nhạt ngồi trên giường, lưng tựa vào gối một cách khó nhọc mà Ngọc Kiều không khỏi xót xa. Công chúa bật khóc thành tiếng, vì thương phụ hoàng và cũng vì tủi thân suốt mấy tháng qua không gặp được người.
Nhật Tôn gọi Ngọc Kiều lại giường, dang tay ôm chầm lấy con gái. Công chúa thì khóc nức nở, còn vua thì mỉm cười xoa đầu con.
“Phụ hoàng cho Ngọc Kiều ở lại chăm sóc người đi, Ngọc Kiều không muốn xa phụ hoàng đâu.”
Trước sự thành khẩn ngây ngô của con, Nhật Tôn ôn nhu đồng ý.
Năm nay vì vua bệnh nên hoàng cung đón giao thừa không có tiếng pháo giòn tan hay tiếng nói cười rộn rã. Chỉ có ngoài cửa sổ, những vì sao thi nhau lấp lánh trên bầu trời.
Khi Ngọc Kiều đã ngủ quên, Từ Viên hỏi Nhật Tôn có nên cho người đưa công chúa về Tử Ngọc cung không thì Nhật Tôn lắc đầu: “Cứ để công chúa ngủ ở đây, có lẽ cũng không được mấy ngày nữa đâu.”
Cửa sổ vẫn để hé đủ cho Nhật Tôn có thể nhìn ra ngoài. Người bỗng nhớ về những chuyện cũ, từ lúc người còn là Tam hoàng tử, đến khi trở thành Khai Hoàng vương rồi sắc phong thái tử và tiếp tục ngôi vua của tiên đế Thái Tông. Cuộc đời người đã trải qua bao nhiêu trận chiến. Bên ngoài có Đại Tống, Chân Lạp, Chiêm Thành; bên trong có phản tặc Nùng Trí Cao ở Quảng Nguyên cả những trận đánh lớn nhỏ khác. Giờ đây, đất nước đã thái bình, trọng trách của Nhật Tôn xem như đã hoàn thành, có thể về với cõi vô thường.
Nhật Tôn có hai thuộc hạ tín cẩn là Ngô Thường Kiệt, lúc này đã được thăng chức Thái phó, ban họ Lý và tể tướng Lý Đạo Thành. Từ lúc còn trẻ cả ba đã cùng nhau vào sinh ra tử cho đến hiện tại cả hai người vẫn một dạ trung thành. Nhưng lúc này đây, người mà Nhật Tôn muốn gặp nhất, cũng là người Nhật Tôn xem như tri kỷ - Nguyễn Sùng. Từ lúc người lên ngôi vua, Nguyễn Sùng bảo rằng quyết định xuất gia và rời khỏi hoàng cung, gần hai mươi năm nay không còn nghe bất kỳ tin tức. E là đến khi rời khỏi dương thế, Nhật Tôn cũng không thể gặp lại Nguyễn Sùng lần nào.
Nhưng xem ra ông trời rất ưu ái thiên tử, ngay lúc đó, cửa điện Hội Tiên mở ra, thân hình thanh niên tuổi ngoài đôi mươi thong thả bước vào. Người thanh niên ấy mặc bộ xiêm y màu nâu, tóc búi cao trên đỉnh đầu, buộc lại bằng một dây lụa màu xanh nhạt.
“Đã lâu không gặp, cậu có bất ngờ không, Tôn?”
Chẳng hiểu từ đâu cơ thể Nhật Tôn lại có sức lực, người cười to một tiếng thật giòn.
“Ha, Nguyễn Sùng, tôi tin cậu sẽ tìm gặp tôi mà!”
Thời gian có vẻ đã bỏ quên Nguyễn Sùng, lúc Nhật Tôn gặp Sùng, hai người tuổi độ ngang nhau. Giờ đây tóc Tôn đã bạc, còn Sùng vẫn như trước, dáng vẻ của một thanh niên đôi mươi.
Nguyễn Sùng ngó qua Ngọc Kiều đang say ngủ, rồi nhỏ giọng nói với Nhật Tôn.
“Tôi đến đây để gặp cậu lần cuối, cũng là tiễn cậu một đoạn đường.”
Lý Nhật Tôn vẫn mỉm cười thư thả. Từ lúc sinh ra, cuộc đời người đã gắn liền với Hoàng thành, năm mươi năm cũng xem là quá dài. Càn Đức tuy còn nhỏ nhưng bên cạnh còn Ỷ Lan với Thường Kiệt, Đạo Thành, chắc chắn sẽ hết lòng phò trợ. Điều duy nhất người lo, chính là Ngọc Kiều, nếu phụ hoàng mất đi chắc con bé sẽ rất đau lòng.
Nguyễn Sùng như hiểu tâm tư bạn thân, nhún vai.
“Sinh lão bệnh tử là chuyện thường tình của một đời người. Giờ số cậu đã tận thì hãy để nó tận, đừng vương vấn thêm làm gì. Người chết cứ chết, người còn sống sẽ tiếp tục lo chuyện của mình. Cậu tránh day dứt quá nhiều rồi lại mang uất hận, không thể siêu thoát.”
Nói rồi Sùng tháo mảnh lụa màu xanh nhạt trên tóc, gửi lại cho Nhật Tôn.
“Nó theo tôi cũng đã lâu, như minh chứng cho tình bạn của chúng ta. Giờ đây, tôi đã đổi tên thành Nguyễn Chí Thành. Sau khi cậu mất tôi cũng sẽ xuống tóc, nên cậu hãy giữ lại vật này, xem như Nguyễn Sùng cũng mãi mãi đi theo cậu.”
Mùa xuân năm Thần Vũ thứ tư (1072), trời mưa xối xả, Nhật Tôn băng hà ở điện Hội Tiên. Cung nhân Hoàng thành than khóc, tiếng khóc như át tiếng mưa.
Sau khi an táng Nhật Tôn vào Thọ Lăng, Lý Càn Đức lên ngôi. Dương Hồng Hạc được tôn làm thái hậu, Nguyên phi Ỷ Lan tôn làm hoàng thái phi. Thái hậu buông rèm nhiếp chính với sự hỗ trợ của thái sư Lý Thường Kiệt và tể tướng Lý Đạo Thành.
An táng Nhật Tôn xong Ngọc Kiều đổ bệnh, Ỷ Lan thương công chúa nên sai người mang con sang cung của mình, chăm sóc cùng với tam hoàng tử Lý Càn Tín – đã được phong vị Sùng Hiền hầu. Càn Tín nằm trong nôi giật mình quấy khóc, Ỷ Lan sợ làm ồn Ngọc Kiều thức giấc nên bế con lên vai, vỗ nhẹ vào lưng và khe khẽ hát ru.
Cung nữ vào thông báo, Nguyễn Sùng cầu gặp, Ỷ Lan vội vàng giao Càn Tín cho cung nữ, chỉnh trang lại y phục, vừa thấy Sùng bước vào đã cúi đầu.
“Cháu chào chú!”
Trong giây phút ấy, tất cả uy nghiêm của một thái phi không còn nữa. Ỷ Lan chẳng khác nào cô gái năm xưa ở ruộng dâu, đơn giản thật thà.
Nguyễn Sùng đón tách trà từ tay Ỷ Lan, nhấp một ngụm rồi nói.
“Cung của cháu ngột ngạt quá, oán khí vẫn còn nhiều như vậy à?”
Chỉ một câu nói của Nguyễn Sùng, mắt Ỷ Lan hoe đỏ: “Chú ơi cháu đã đợi ngày này rất lâu, cháu sắp trả thù được cho chị rồi.”
“Khiết An à, con người ta ràng buộc nhau bởi duyên và nợ. Có thể trước đây Dương Hồng Hạc đã gây ra sai lầm với chị của cháu. Nhưng căn bản đó cũng là nghiệp mà chị cháu phải nhận. Giờ đây cháu có thể lựa chọn trả thù hoặc tha thứ, ta không can thiệp. Nhưng cháu nên nhớ, cháu gieo nhân nào thì cháu gặt quả nấy. Những gì cháu làm hôm nay, hãy chuẩn bị tinh thần con cháu của cháu sẽ nhận lãnh sau này.”
Nguyễn Sùng chỉ nói đôi câu như thế rồi rời khỏi cấm cung, rời khỏi Hoàng thành. Cho đến mãi sau này khi Ỷ Lan mất đi, nàng cũng không gặp lại y thêm lần nào nữa.
)